Doğum, doğal bir süreç olarak kabul edilmektedir. Doğum eylemi süreci ve bebeğin doğumu üç aşamadan oluşmaktadır.
Özel bir deneyim olarak kabul edilmektedir. Annenin fiziksel ve duygusal durumunu test eden bir olaydır. Bu süreç yaşanmadan önceden olayların öngörülmesi mümkün değildir. Bundan dolayı doğum öncesi hazırlık önem kazanmaktadır.
DOĞUMUN BİRİNCİ EVRESİ
Doğumun birinci evresi düzenli kasılmaların oluştuğu zaman başlamaktadır. Bu kasılmalar zamanla kuvvetlenmekte, düzenli hale gelmekte ve daha sıklaşmaktadır. Bu şekilde bebeğin doğum kanalından rahatlıkla geçmesini sağlayacak rahim ağzında açılma, yumuşama ve kısalarak incelme olmaktadır. Doğumun üç evresi içerisinde en uzun süren evresidir. Bu evre genellikle 2 faza ayrılmaktadır; erken faz ve aktif faz.
Erken faz doğum evresinde rahim ağzı açılarak incelmektedir. Bu dönemde hafif düzensiz kasılmalar olmaktadır. Rahim ağzı açılmaya başladıkça vajinadan pembe veya hafif kanlı akıntı olacaktır. Bu gebelik süresince rahim ağzını kapatan mukus tıkaçtır. İlk gebeliklerde bu erken faz evresi saatler ve günler sürebilmektedir. Daha sonraki gebeliklerde daha kısa sürmektedir. Mümkün oldukça sakin kalınmaya çalışılmalıdır ve kasılmaların şiddeti ve süresi takip edilmelidir. Bu dönemin rahat geçirilmesi amacıyla, yürüyüş yapılmalı, duş alınmalı, rahatlatıcı müzikler dinlenmeli, nefes eksersizleri yapılmalı ve sık sık pozisyon değiştirilmelidir. Riskli bir gebelik değilse bu süreç evde geçirilebilir. Kasılmaların sıklaşması ve şiddetine göre hastaneye gidilebilir. Bu dönemde su gelirse veya kanama başlarsa doğrudan hastaneye gidilmelidir.
Aktif fazda, rahim ağzı açıklığı 6 cm’den 10 cm’ye ilerleyecektir. Kasılmalar daha kuvvetli olacak ve düzene girecektir. Bacaklarda kramp ve bulantı hali olabilmektedir. Düzenli kasılmalara bağlı bel ağrısı hissedilebilir. Ağrının durumuna göre ağrı kesiciler hakkında bilgi alınarak karar verilebilir. Doğumun aktif fazı yaklaşık 4-8 saat arasında sürmektedir. Ortalama olarak rahim ağzı, saatte bir cm açılmalıdır. Yine bu dönemde yapılan nefes eksersizleri ve rahatlama teknikleri fayda sağlayacaktır. Sık sık pozisyon değiştirilmelidir. Doğum toplarının üzerine oturulabilir. Duş alınmalıdır. Kasılmalar arasında yürüyüş yapılarak kasılmalar esnasında nefes eksersizi yapılmalıdır. Yine kasılmalar arasında masaj yapılması ağrıyı azaltacaktır. Doğum eylemi esnasında sezaryene dönüş ihtimalinden dolayı midenin boş olmasına dikkat edilmeli, katı gıda alınmamalı sadece sıvı su, meyve suyu gibi içecekler tüketilmelidir. Aktif fazın son aşaması ağrının şiddetlendiği aşamadır. Kasılmalar 60-90 saniye arası sürebilmektedir. Alt bel bölgesi ve rektum bölgesinde şiddetli ağrı hissi oluşmaktadır. Ikınma hissi geldiği zaman haber verilmelidir. Ikınma hissi geliyor fakat muayenede rahim açıklığı yeterli seviyede değilse ıkınmamalıdır. Eğer ıkınılırsa doğum süresi uzar, rahim ağzında ödem oluşur ve gereksiz yere yorgunluk oluşmaktadır. Bu son evre yaklaşık 15-60 dakika arasında sürmektedir.
DOĞUMUN İKİNCİ EVRESİ
Bebeğin doğduğu evredir. Birkaç dakikadan birkaç saate kadar sürebilir. İlk kez doğum yapanlarda veya epidural anestezi uygulananlarda süre daha uzayabilir. Her kasılma esnasında kuvvetli ıkınma uygulanmalıdır. Hangi pozisyonda rahat ediliyorsa o pozisyonda ıkınılmalıdır. Bir noktada ıkınmanın daha kontrollü ve yavaş olması gerekmektedir. Bu şekilde vajinal doku hasarları daha az olmaktadır. Bebeğin başı doğduktan sonra gövde ve kol, bacakların doğması daha hızlı olmaktadır. Bebeğin ağzı ve burnu temizlenerek hava yolu rahatlatılmalıdır. Bebeğin doğum sonrası genel durumuna göre göbek kordonunun bağlanıp kesilmesi birkaç dakika geciktirilebilmektedir.
DOĞUMUN ÜÇÜNCÜ EVRESİ
Plasenta denen bebeğin eşinin doğurtulması aşamasıdır. Yaklaşık 30 dakika içerisinde tamamlanır fakat bir saate kadar uzayabilmektedir. Mümkün oldukça sakin kalamaya çalışılmalı ve bebekle ilgilenilip emzirmeye çalışılmalıdır. Doğum ağrısı kadar olmasa da hafif düzenli kasılmalar olacaktır. Çıkarıldıktan sonra kanama kontrolü amacıyla ilaç uygulamaları yapılmaktadır. Plasentanın tam olarak çıkarıldığı gözlemlenmelidir. Eğer çıkmamış doku olduğu saptanırsa enfeksiyon ve kanama riskinden dolayı kalan doku çıkarılmalıdır. Yapılan doğum sonrası masajla rahmin kasılması sağlanarak kanamanın azaltılmasına çalışılacaktır. Oluşan kontrollü veya kontrolsüz vajinal doku yırtıkları uyun dikiş materyalleri ile dikilecektir.
