Kordon kanı bankacılığı bebeğin doğumundan sonra kordonundaki kanın toplanarak saklanması işlemidir. Bu kanın içerisinde yaşamı tehdit eden bazı hastalıkların tedavisinde kullanılan değerli kök hücreler bulunmaktadır. Ailede bu hastalıklarla ilişkili öykü varsa sağlık danışanları tarafından bilgilendirme yapılarak kordon kanı alınması konusunda önerilerde bulunulmalıdır.
Kordon kanı, bebek doğduktan sonra göbek bağı kesilince geride kalan kordondan toplanan kanı ifade eder. Doğumdan hemen sonra bebeğin göbek kordonu bağlandıktan sonra kesilir. Kordon, bebekle bebeğin beslenmesine aracılık eden plasenta arasındaki bağlantıyı sağlamaktadır. Plasenta annenin rahminin içerisinde bulunan ve bebeğe gıda ve oksijen sağlayan yapıdır. Kordondaki kan kök hücreler açısından zengindir. Bu kök hücreler bazı ciddi sağlığı tehdit eden hastalıkların tedavisinde kullanılırlar. Çoğu sağlıklı insanlarda kök hücre yapımında sorun bulunmaz. Bazı tıbbi sorun ve hastalıklarda yeteri kadar kök hücre yapımı olmamaktadır. Bunlar için kök hücreler yaşam kurtarıcı olabilir. Kordon kanı bankacılığında bu hücreler toplanıp saklanmaktadır. Kordon kanının saklanması isteğe bağlı yapılan bir durumdur. Gebelik takiplerinde bu konu ile ilgili mutlaka bilgilendirme ve açıklamalar anne baba adaylarına yapılmaktadır.
Kordon Kanı Nedir?
Kordon kanı bebek doğduktan sonra kordonun içerisinde kalan kandır. İçerik olarak normal kana benzer ve kırmızı ve beyaz hücrelerle trombosit ve plazma içermektedir. Ayrıca özellikle kemik iliğinde bulunan ve bağışıklık sisteminin kuvvetlenmesine yarayan özel kök hücreler de içermektedir. Bu hücrelerin değişik tip kan hücrelerine değişip o yönde olgunlaşma yetenekleri bulunmaktadır. Bu özelliklerinden dolayı değerli kabul edilirler.
Kök hücrelerinin lösemi, genetik bozukluklar, bağışıklık sistemi hastalıkları gibi çeşitli hastalıkları tedavi edebilme özellikleri vardır. Araştırmalar sonucu kordon kanının yaklaşık 80 hastalığı tedavi ettiği bildirilmiştir.
Kordon Kanı Bankacılığı Ne İçin Kullanılmaktadır?
Kordon kanı potansiyel olarak hayati önemi olan kök hücreler içerir. Kök hücre ihtiyacı olan kişiler bebeklerin göbek kordonlarında alınan kandan fayda göreceklerdir. Kordon kanı transplantasyonundan fayda gören hastalıklar;
Lösemi ve lenfoma gibi kanserler
Transplantasyon gerektirecek kemik iliği hastalıkları
Orak hücre anemisi
Bazı bağışıklık sistemi hastalıkları
Ayrıca Parkinson hastalığı ve diyabet gibi hastalıklarda kök hücre çalışmaları devam etmektedir.
Kordon Kanındaki Kök Hücrelerden Eşleştirme Nasıl Olmaktadır?
Kordon kanı bankası gelen kanların ayrıntılı incelemesini yapmaktadır. Her bireyin kan özellikleri karakteristiktir. Hastalıkların tedavisi için kullanılacak kordon kanlarında kanı veren ve kullanacak olan hasta arasında kan karakteristikleri benzer olmalıdır. İhtiyaç olduğunda bu özelliklerin ortak olduğu kordon kanı tercih edilir.
Kordon Kanı Bankacılığının Tipleri Nelerdir?
2 tip kordon kan bankacılığı bulunmaktadır. Halka açık kordon kan bankacılığı ve özel (aileye ait) kordon kan bankacılığı.
Halka Açık Kordon Kan Bankacılığı:
Geniş ölçüde kordon kan ihtiyacını karşılayabilecek şekilde düzenlenmiş çok sayıda vericiden alınan kanlarla oluşturulmuş merkezlerdir. Verilen kordon kanı ihtiyacı olan herhangi bir hasta tarafından kullanılabilmektedir. Genellikle kordon kanı saklanacaksa bu tip merkezlere yönlendirmekte fayda olacaktır. Hastalık yanında araştırma amacıyla da kullanılabilirler. Toplama ve saklama koşulları sıkı takip altında olan merkezlerdir. Güvenlik ve bilgi saklama koşulları sıkı bir şekilde sağlandığından kimin kordon kanı olduğu bilinmez.
Özel Kordon Kan Bankacılığı:
Sadece kanı alınan kişinin ailesi tarafından kullanılabilen bankacılık sistemidir. Aile öyküsünde kordon kanı ile düzelme ihtimali olan hastalıklar bulunan kişilerde kullanılması için saklanmaktadır. Aile üyelerinden bir tanesinde acil olarak kök hücre gereksinimi olan hastalıklar için de kullanılırlar. Toplama ve saklama koşulları için ücret ödenen merkezlerdir. Sadece aile üyeleri kullanabilir. Kordon kanı alınan bebek genellikle bu kanı kullanamamaktadır.
Kordon Kanının Saklanması Ne Zaman Düşünülmelidir?
Gebeliğin 34. Haftasında önce karar verilmelidir. Doğum zamanında kordon kanı için hazırlanmış kitler hastanede hazır bulundurulmalıdır. Bununla ilişkili gerekli formlar ve onamlar doldurulmalıdır.
Kordon Kanı Nasıl Toplanmalıdır?
Bebek doğduktan sonra göbek kordonunun bağlanıp kesilmesinden hemen sonra toplanmalıdır. Kordona bir iğne ile girilerek kan toplanmaya çalışılır. Alınan kan toplama torbasına alınmalıdır. İşlem hem anne hem bebek için risk oluşturmaz. Toplamda birkaç dakikada sonuçlanan bir işlemdir. Alınan kordon kanı özel çantası içerisinde kordon bankasına götürülür.
Kordon Kanı Nasıl Saklanır?
Kordon kanı özel koşullarda işlemden geçirilerek tiplendirme yapılır. Kullanım uygunluğu açısından hastalıklar ve diğer bozukluklar açısından incelenir. Uygunsa dondurma işlemi uygulanır. Uygun koşullarda saklanarak kullanım aşamasına kadar saklanabilir.
Kordon Kanı Neden Saklanmalıdır?
Çeşitli avantajları vardır. En sık saklanma sebepleri;
Kök hücre transplantasyonuna ihtiyaç duyan başka birisi için saklanması
Aileden birisinin kök hücresine ihtiyaç duyduğu için
Anne veya bebeğe olumsuz etkisi yoktur
Doğum eylemi veya doğumu etkilemez
Çoğu durumda kordon kanı alınan bebek kendi kanını kullanamamaktadır.
Herhangi birisi Kordon Kanı Verebilir mi?
Kimlerin kordon kanı vereceği ile ilişkili kısıtlamalar vardır. Bazı kriterleri karşılaması gereken sorular içeren formlar vardır. Bunlar;
18 yaşın üzerinde mi?
Sadece bir bebek sahibi mi?
Partner ile arasında akrabalık var mı?
Bebekte herhangi bir konjenital bozukluk var mı?
Son 12 ay içerisinde sterilizasyona dikkat edilmeyen bir yerde dövme veya piercing yapıldı mı?
Son 12 ay içerisinde kan transfüzyonu yapıldı mı?
Hepatit, HIV, tüberküloz gibi enfeksiyon öyküsü var mı?
Son 12 ay içerisinde doktor tavsiyesi dışında damardan ilaç uygulanması oldu mu?
Kemoterapi alma öyküsü var mı?
Kordon Kanı Alınması ile Doğum Şekli Arasında İlişki Var mı?
Yoktur. Normal doğum veya sezaryen olması kordon kan alım sürecini etkilemez. Bebeğe zarar veren bir işlem değildir.
Kanla Birlikte Kordon Dokusu da Saklanabilir mi?
Evet. Kordon kanı ile birlikte kordon dokusu da saklanabilir. Doku içerisinde büyüme potansiyeli bulunan hücrelerin kullanılabilme potansiyelinden dolayı saklanmaktadır.
