Mesane kontrolünün kaybolarak istemsiz idrar kaçırılması sık görülen bir durumdur. Olayın ağırlık derecesi öksürürken veya hapşırırken idrar kaçırmadan ani ve kuvvetli gelerek tuvalete yetişememe şekline kadar olabilir. Her ne kadar yaşla birlikte daha sık görülse de genç yaşlarda da sık görülebilir. Günlük hayatı etkileyecek derecede idrar kaçırması oluyorsa mutlaka tahlil ve tedaviler için başvurulmalıdır. Çoğunlukla günlük yaşam değişiklikleri ve diyet değişiklikleri ile şikayetler azalır.
Şikayetler
Çoğunlukla idrar kaçırma derecesi hafiftir. İdrar kaçırmanın çeşitli tipleri bulunmaktadır.
Strese Bağlı İdrar Kaçırma: Öksürme, hapşırma, eksersiz, ağır kaldırma gibi mesaneye basıncın arttığı durumlarda oluşan idrar kaçırma tipidir.
Yetişememe Şeklinde İdrar Kaçırma: Ani gelen idrar yapma hissi ile birlikte tuvalete yetişemeden oluşan kaçırma tipidir. Gece de olsa acil şekilde idrar yapılması gerekir.
Enfeksiyon gibi basit bir neden olabileceği gibi diyabet veya nörolojik bozukluklar gibi daha ciddi sebepler de olabilir.
Taşma Şeklinde İdrar Kaçırma: Mesane tam olarak dolmadan sık aralıklarla idrar kaçırma şeklidir.
Fonksiyonel İdrar Kaçırma: Fiziksel veya mental bozukluklardan dolayı idrarını tuvaletten önce veya tuvalette uygun pozisyon almadan kaçırma olayıdır. Örneğin artrit gibi bir hastalık varsa pantolonu aşağıya indiremeyebilir.
Karışık Tip İdrar Kaçırma: Genellikle strese bağlı ve yetişememe şeklinde idrar kaçırma tipleri beraber görülürler.
İdrar kaçırma eğer günlük hayatı etkileyecek düzeyde olursa mutlaka muayene edilmelidir. Bunun nedeni, sosyal ilişkilerdeki iletişimi etkilemesi, hayat kalitesini düşürmesi, tuvalete yetişmeye çalışırken düşme riskinin olması ve altta daha ciddi bir bozukluğun olabilme ihtimalidir.
Sebepler Nelerdir?
Günlük alışkanlıkların yanında altta yatan tıbbi veya fiziksel bir sorundan kaynaklanabilir. Dikkati bir öykü ve fizik muayene ile sebepler bulunabilir.
Geçici İdrar Kaçırma;
Bazı yiyecek, içecek ve ilaçlar mesaneyi uyararak ve idrar hacmini çoğaltarak idrar çıkışını arttırabilmektedir. Bunlar; alkol, kafein, karbonhidratlı içecekler, yapay tatlandırıcılar, çikolata, kırmızı biber, şeker ve ast içeren meyve suları, tansiyon ilaçları, sakinleştirici ilaçlar ve kas gevşeticiler, yüksek doz C vitamini. Bazı tedavi edilebilen hastalıklarda da idrar kaçışı olabilmektedir; idrar yolları enfeksiyonu, mesaneyi uyararak sık idrar yapma hissi yaratmaktadır. Kabızlık, mesaneye giden sinir ağını uyararak mesanede aşırı uyarılma oluşturur.
Kalıcı İdrar Kaçırma;
Altta yatan fiziksel problemler ve değişikliklerle oluşan idrar kaçırmasıdır. Gebelikte hormonal değişiklikler mesaneye rahimin uyguladığı bası ile idrar kaçışı olmaktadır. Vajinal doğum ile mesane çevresi kas ve sinir dokusu etkilediğinden kalıcı idrar kaçırmaları olabilir. Vajinal doku etrafı mesane, rektum, vajina iç yüzeyi gibi organların sarkması sonucu da idrar kaçırılabilir. İlerleyen yaşla birlikte mesanenin idrar toplama kapasitesi azalabilir ve istemsiz kaçırmalar artabilir. Menopoz ile birlikte hormonal desteğin azalması ile mesane ve mesane boynu direnci azalarak istemsiz idrar kaçırmaları artar. İdrar yolları etrafı kaplayan tümörlerde ve idrar yolları taşlarında aşırı uyarılma ve sıkışma sonrası idrar kaçırması olur. Mesane kontrolünü sağlayan sinirlerin etkilendiği multipl skleroz, Parkinson, inme, beyin tümörü ve omurga hasarlarında istemsiz idrar kaçırması sık olmaktadır.
Risk Faktörleri Nelerdir?
Cinsiyet: Kadınlarda daha sık görülmektedir. Gebelik, doğum, menopoz, normal kadın anatomisi bunlara sebep olmaktadır.
Yaş: Yaş ilerledikçe mesane ve idrar yolları etrafı kas dokusu gerginliği azalmaktadır. Bu da mesane kapasitesi ve direncini azaltarak idrar kaçışına sebep olur.
Aşırı Kilo: Mesane ve etrafındaki yumuşak dokuya basınç artmaktadır. Böylece öksürme veya hapşırma gibi durumlarda idrar tutamamaya sebep olmaktadır.
Sigara: İçerisindeki nikotinden dolayı mesane ve destek dokudaki gevşeme zamanla idrar kontrolünde sorunlar yaratacaktır .
Aile Öyküsü: Özellikle sıkışma tarzı idrar kaçırma olayı yakın aile üyelerinde mevcut olan kadınlarda daha sık görülür.
Bazı Hastalıklar: Nörolojik bozukluklar ve diyabet gibi durumlarda risk artar.
Komplikasyonlar Nelerdir?
Kronik idrar kaçırması sonucu görülen istenmeyen durumlar; sürekli ıslaklığa bağlı ciltte kızarıklık ve enfeksiyon, tekrarlayan idrar yolları enfeksiyonu ile kişisel ve sosyal ilişkilerde sorunlardır.
Önlem:
İdrar kaçırma sürekli önlenebilir bir durum olmayabilir fakat bazı önlemlerle risk azaltılabilir. Bunlar; kilo kontrolünün sağlanması, pelvik taban kas eksersizlerinin yapılması, kafein, alkol ve asitli içeceklerden uzak durulması, kabızlığı önleyen lifli gıdalarla beslenilmesi ve sigaranın kesilmesidir.
