Tiroid hastalıkları olan kadınların gebe kalma ihtimali genellikle az olmaktadır. Eğer gebelik olursa gebelik kaybı ihtimali yüksektir. Gebelik devam ederse bebeğin gelişme geriliği ve entelektüel gerilik riski yüksek olmaktadır. Tüm bunlardan dolayı gebe kalmadan önce mutlaka tiroid fonksiyonlarının normal sınırlarda olması istenmektedir.
Özellikle gebeliğin ilk üç ayında tiroid hormonları bebeğin beyin ve sinir doku gelişimi açısından önemli bir hormondur. 12. Hafta civarında fetüs tiroid dokusu kendi hormonunu yapmaya başlamaktadır.
Gebelikte artan östrojen ve HCG hormonları tiroid değerlerinde artış oluşturmaktadır. Bundan dolayı gebelikte tiroid hastalıklarının saptanmasında sorun olabilmektedir.
Gebelik öncesi tiroid hastalığı olanların mutlaka özellikle gebeliğin ilk 3 ayında tiroid hormon düzeylerinin sık takip edilmesi gerekir. Özellikle gebelikte oluşan çarpıntı, kilo kaybı, bulantı gibi şikayetler aynı zamanda hipertiroidisi olan hastalarda da olduğundan ayırıcı tanı iyi yapılmalıdır.
Gebelikte bozuk tiroid fonksiyonlarında, erken doğum, preeklampsi, gebelik kaybı, düşük doğum ağırlıklı bebek riski fazla olduğundan tiroid fonksiyonlarının kontrol altında olunması önemlidir.
Gebelikte Tiroid Hormonlarının Rolü Nedir?
Normalde tiroid hormonları bebeğin beyin ve sinir gelişimine etkisi olan bir hormondur. Özellikle gebeliğin ilk 3 ayında fetal gelişim için dışardan tiroid hormonlarının karşılanması gerekir. Her ne kadar 12. Haftada itibaren fetüs tiroid hormonu üretmeye başlasa da ilk 18-20 hafta tiroid desteği önem arz etmektedir. Gebelikte artan östrojen ve HCG hormonları tiroid hormon değerlerinin yüksek çıkmasına neden olmaktadır. Gebelikte tiroid dokusunda hafif bir büyüme görülmektedir.
Gebelikte Hipertiroidizm Sebepleri Nelerdir?
Gebelikte annede görülen hipertiroidizmin en sık nedeni otoimmun bir hastalık olan Graves (zehirli guatr) Hastalığıdır. Bu hastalıkta vücutta tiroid stimulan immunoglobulin denilen antikor oluşmakta ve tiroid dokusunun fazla çalışarak aşırı tirod hormonu salgılanmasına neden olmaktadır. Radyoaktif iyot tedavisi veya cerrahi olarak tiroid çıkarılması durumunda vücutta tiroid antikorları yapılmaya devam etmektedir. Artan antikorlar fetusa geçerek fetusun tiroidinden hormon artışına sebep olmaktadırlar.
Gebelikte Hipotiroidizm Sebepleri Nelerdir?
En sık sebep otoimmun bir bozukluk olan Hashimoto tiroiditidir. Bu hastalıkta vücutta tiroid bezi hücrelerini etkileyen ve tahrip eden antikorlar oluşmakta ve tiroid hormon üretimi azalmaktadır.
Gebelikte Tiroid Hastalıklarının Tanısı Nasıl Konulmaktadır?
Şikayetler, fizik muayene bulguları ve kanda TSH ve t3, t4 değerlerine bakarak tanı konulmaya çalışılmaktadır.
Gebelikte Hipertiroidizm Tedavisi Nasıl Yapılmaktadır?
Tiroid hormonlarının üretimini durduran antitiroid ilaç tedavileri kullanılmaktadır. Gebeliğin ilk üç ayında propiltioürasil tercih edilirken ilk üç aydan sonra metimazol tercih edilmelidir. İlaçların fayda etmediği veya yan etki oluşturduğu durumlarda cerrahi olarak tiroid dokusunun bir kısmı çıkarılabilir. Doğum sonrası ilk 3 ay içerisinde hipertiroidi durumu daha kötüleşebileceğinden dolayı ilaç dozu arttırılabilir.
Gebelikte Hipotiroidizm Tedavisi Nasıl Yapılmalıdır?
Gebelikte hipotiroidi tedavisi levotiroksin denilen tiroidden salgılanan T4 hormonu benzeri sentetik ilaçlarla yapılmaktadır. Gebelik boyunca 4-6 hafta aralarla kan değerlerine bakılarak doz ayarlanması yapılmalıdır. Gebelikte kullanılan vitaminlerin içerisindeki demir ve kalsiyum, tiroid hormonlarının emilimini azalttığı için bunlarla tiroid ilaçlarının kullanımı arasında 3-4 saat aralık olması önerilmektedir.
Hipertiroidi Durumunun Anne ve Bebeği Etkileri Nelerdir?
Gebelik sürecinde kontrolsüz hipertiroidi durumu düşük, erken doğum eylemi, preeklampsi ve geç gebelik döneminde hipertansiyona sebep olabilmektedir. Tiroid fırtınası denilen durumda ani gelişen kalp yetersizliği durumu oluşmaktadır. Yeni doğan bebeğin aşırı tiroid hormonuna maruz kalması da bebekte kalp çarpıntısı ve buna bağlı kalp yetersizliği, bebek kafatasındaki eklemlerin erken kapanması ve boy gelişmesinin azalmasına sebep olmaktadır.
Postpartum Tiroidit Nedir?
Genellikle doğum yapan kadınların doğum sonrası ilk 1 yıl içerisinde %5 ini etkileyen tiroid dokusunun iltihabi durumudur. Tip 1 diyabet (şeker) hastalarında daha sık görülmektedir. İltihap ile tiroid dokusundaki hormonlar ani şekilde dolaşıma salınmaktadır. İlk başta vücutta hipertiroidi durumu oluşmaktadır. Bu durum 3 ay kadar sürebilmektedir. Daha sonra oluşan hipotiroidi durumu yaklaşık 1 yıl sürebilmektedir. Bazı kadınlarda bu hipotiroidi durumu kalıcı olmaktadır.
Postpartum Tiroidit Belirtileri Nelerdir?
Hipertiroidi döneminde şikâyet olmayabilir veya çok azdır. Aşırı uyarılma, ateş basması, halsizlik, uyku bozuklukları ve kalp çarpıntısı görülebilir. Hipotiroidi evresinde görülen halsizlik, duygu durum bozuklukları doğum sonrası normal görülen şikayetlerle karışabilir. Üşüme, cilt kuruluğu, konsantrasyon kaybı, el ve ayaklarda titreme gibi durumlar oluşmaktadır.
Postpartum Tiroidit Sebepleri Nelerdir?
Otoimmum bir hastalıktır. Önceden tanı konulmamış otoimmun bir bozukluğu varsa doğum sonrası tirodit riski artmaktadır.
Postpartum Tiroidit Tedavisi Nasıl Yapılmaktadır?
Hipertiroid evresinde nadiren tedavi gerekmektedir. Çarpıntı şikâyeti yaparsa beta bloker ilaçlar kullanılabilir. Antitiroid ilaçlar genellikle tercih edilmez. Graves hastalığı varsa doğum sonrası şikayetler artacağından antitiroidler tercih edilebilir.
İlaç Kullanılırken Emzirme Olabilir mi?
Beta blokerlerin kullanımında genellikle problem olmaz. En düşük dozda kullanılmalıdır. Tiroid hormon ilaçlarının süte geçiş ihtimal çok az olduğundan dolayı emziren annelerde rahat kullanılmaktadır. Metimazol en yüksek 20mg, propiltioürosil de maksimum 400mg dozda kullanılabilir.
Gebelik Süresince Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Tiroid yapım aşamasında iyot önemli bir mineral olduğundan beslenmede iyot içeriği yeterli olmalıdır. Bebeğin iyot ihtiyacı annenin beslenmesinden sağlanmaktadır. Gebelikte günde 250 mikrogram iyot alınmalıdır. İyottan zengin gıdalar deniz ürünleri, yumurta, et, tavuk eti ve iyotlu tuzlardır. İyotlu tuz kullanılmıyorsa 150 mikrogram iyot içeren vitaminler kullanılmalıdır. Emziren annelerde de iyot alımı arttırılmalıdır. Aşırı iyot tüketimi ise zamanla tiroid fonksiyonlarında bozulma yapacaktır.
Hipotiroid Durumunda Nelere Dikkat Edilmelidir?
Eğer gebelik planı varsa mutlaka doktora danışılarak TSH değerine bakılmalı ve 2,5 mU/l altında tutulmaya çalışılmalıdır. Özellikle ilk 3 ay 2,5 mU/l altında daha sonra 3 mU/l altında olabilir. Gebelik tanısı konulduğu zaman levotiroksin dozu günde 25-50 mcg arttırılmalıdır. Tiroid kanseri nedeniyle levotiroksin kullanılıyorsa gebelik tanısı konulunca doz arttırılmasına gerek yoktur. Gebelik süresinde 4-6 hafta aralarla tiroid testlerine bakılmalı ve doğumdan birkaç hafta sonra sonuçlar tekrar değerlendirilmelidir. Gebelik boyunca değerlerde ciddi değişiklikler olmadıysa son haftalarda sık bakılmasına gerek yoktur. Doğum sonrasında ilaç dozu gebelik öncesi dönemdeki gibi olabilir. Subklinik hipotiroidi nedeniyle ilaç başlanmışsa doğum sonrası ilaç kesilebilir. İlaç kullanılırken emzirme güvenilirdir ve kesilmemelidir.
Hipertiroidi Durumunda Nelere Dikkat Edilmelidir?
Gebelik planlama sürecinde ilaç kullanılıyorsa endokrin doktoru ile görüşülerek doz ayarlanmalı veya ilaç kesilmelidir. Gebe kalındığı öğrenildiğinde en kısa sürede tiroid hormonlarına bakılmalıdır. Kullanılan ilaçlar mutlaka dokrora söylenmelidir (metimazol, propiltioürosil). Aylık kontrollerde tiroid hormonlarına bakılmalıdır. Antitiroid ilaç kullanımları sırasında agranülositoz denilen beyaz küre hücrelerinin azalmasına bağlı döküntü, boğaz ağrısı, ateş gibi durumlar oluşursa mutlaka haber verilmelidir. Propiltioürosile bağlı nadiren karaciğer problemleri olursa sarılık ve kaşıntı görülebilir. Her ne kadar emzirme döneminde ilaçlar kullanılabilirse de mutlaka doktorla bu durum paylaşılmalıdır.
